Mensen die in hun kindertijd langdurig blootgestaan hebben aan misbruik, mishandeling of verwaarlozing hebben als volwassene vaak meer last van dissociatie dan anderen. Zij kunnen in hun dagelijks leven last hebben van plotselinge dissociatie. Bijvoorbeeld dat het lijkt alsof je jezelf van een afstand bekijkt, of delen van de dag niet meer kunt herinneren. Vaak gebeurt dit in een situatie waarbij erg veel emotie ervaren wordt, bijvoorbeeld bij paniek. Vaak is dat dan in situaties die in het verleden geassocieerd waren met bedreiging.  

In een bedreigende situatie gebeurt er automatisch van alles in je lichaam dat je helpt om in actie te komen om te overleven. Je zintuigen staan ineens op scherp, je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt zich, je spieren spannen zich aan en je ervaart heel veel emotie (angst). Deze automatische processen zijn er om schade te voorkomen door te vluchten uit de situatie en als dat niet mogelijk is om te vechten. Er is dan extreem veel activiteit in je lichaam en geest. Dit wordt ook wel hyperarousal genoemd.  

Maar als de bedreiging niet vermindert en vluchten en vechten niet werkt, kan er juist een toestand van verlaagd bewustzijn optreden in ons lichaam. Volledige overgave is in bepaalde omstandigheden het beste wat je kan doen en ons lichaam helpt ons dan een handje. De hartslag vertraagt plotseling, de spierspanning zakt weg, je voelt geen pijn meer en je ervaart juist heel weinig emotie. Deze automatische processen helpen de emotionele en lichamelijke schade beperken. Je spaart hierdoor namelijk je krachten waardoor je kans om die bedreigende situatie te overleven toeneemt. Er is dan extreem weinig activiteit in je lichaam en geest. Dit wordt ook wel hypoarousal genoemd.  

Dit is ook wat er tijdens dissociatie in je lichaam gebeurt. Als je traumatische omstandigheden overleefd hebt, heeft je lichaam daar namelijk van geleerd. De herinnering aan die bedreiging en situaties die op één of andere wijze doen denken aan wat er is gebeurd, geven dan vaak automatisch en razendsnel de lichamelijke reacties die toen hielpen te overleven. 

Veel mensen schrikken van het gevoel van dissociatie en zijn bang om ‘gek’ te worden. Misschien ben je bang om te verdwijnen of de controle te verliezen. Belangrijk is te beseffen dat dissociatie een vrij onschuldig en normaal fenomeen is dat jou waarschijnlijk in het verleden geholpen heeft te overleven en dat het altijd vanzelf weer overgaat. Maar bij sommige mensen verstoort het toch veel en kunnen er ernstigere vormen van dissociatie optreden, zoals DIS en AGDS. 

Wat direct helpt als je gedissocieerd bent is iets actiefs doen of het prikkelen van je zintuigen. Bijvoorbeeld door kleuren te benoemen (zien), bewust te luisteren naar geluiden (horen), iets zuurs te eten (proeven), parfum te spuiten (geur) of ijskoud water over je polsen laten stromen (voelen). Als je in psychologische behandeling bent praat er dan over met je therapeut. Die kan je helpen uitvinden wat jou helpt grip te krijgen op de dissociaties. Daarnaast kan psychologische behandeling gericht op verwerking van traumatische ervaringen je helpen om je dissociatieve klachten te verminderen of te laten verdwijnen.

• Chat, bel, app of mail met iemand van MIND Korrelatie. 
• Praat met je vrienden of familie. Lees meer over hoe je dit aan kunt pakken​.
• Praat met iemand in je omgeving of op school.
• Er zijn in Nederland speciale teams (EDI-teams) die helpen bij deze bijzondere ervaring. Vind een EDI-team bij jou in de buurt.  
• Of zoek contact met je huisarts. 

Leestip: ‘Verlamd van angst’ (2017) van Professor Agnes van Minnen.

• Lees meer over dissociatie 
• Lees meer over derealisatie 
• Lees meer over depersonalisatie