Je onwerkelijk voelen (dissociatie)
Heb je weleens het gevoel dat je lichaam niet de jouwe is, de wereld niet echt is of dat je de grip op de tijd verliest? Of dat je geen pijn meer voelt en niet herinnert hoe je ergens bent gekomen? Het kan zijn dat je op dat moment in een staat van dissociatie verkeert.
Wat is dissociatie?
Dissociatie is een toestand van verlaagd bewustzijn. Als je last hebt van dissociatie kan het voelen alsof je gedachten, gevoelens, herinneringen en lichaamsdelen niet van jezelf zijn (depersonalisatie). Ook kunnen de wereld en de mensen om je heen kunnen heel vreemd aanvoelen (derealisatie). Je tijdsbeleving en ‘herkenningsgevoel’ kunnen anders zijn dan normaal (déjà vu). Of je hebt activiteiten niet goed opgeslagen. Je bent bijvoorbeeld thuisgekomen, maar weet niet hoe je daar gekomen bent.
Waarom verlaagt je bewustzijn bij dissociatie?
Alle mensen hebben wel eens last van milde dissociatie, bijvoorbeeld als ze heel moe of ziek zijn, of wanneer we onder teveel spanning komen te staan. De helft van de mensen heeft wel eens een hele duidelijke ervaring op dit gebied. Mensen die in hun kindertijd langdurig blootgestaan hebben aan misbruik, mishandeling of verwaarlozing hebben als volwassene vaak meer last van plotselinge dissociatie dan anderen. Dissociatie zou je kunnen zien als een verdedigingsmechanisme dat je beschermt tegen te veel prikkels. Je hersenen schakelen een stuk van je bewustzijn uit, bijvoorbeeld je emotie, omdat het te veel dreigt te worden. Maar ook zonder trauma’s kun je flink dissociëren, bijvoorbeeld samenhangend met paniek en stress.
Is dissociatie gevaarlijk?
Dissociatie is ongevaarlijk. Je bent teveel naar binnen en op jezelf gericht en daardoor minder bezig met de buitenwereld. Je raakt het contact met de wereld om je heen kwijt. Eigenlijk lijkt het heel sterk op mediteren. Maar bij mediteren hebben we controle op onze toestand. Bij dissociatie vaak niet en dat maakt het angstig.
Deze gevoelens zijn geen voortekenen dat er iets ernstigs aan de hand is. Het is juist een verdedigingsmechanisme dat je helpt bij momenten dat je teveel prikkels ervaart. Juist angstige gedachten, zoals de angst om de controle te verliezen, geven extra prikkels waardoor het verdedigingsmechanisme extra in werking treedt.
Wat kun je eraan doen?
Probeer er rustig op te reageren. Helpende gedachten zijn: dit is niks gevaarlijks en gaat altijd weer over (dat is echt zo). Blijkbaar ben ik een beetje moe en te druk met van alles, laat ik binnenkort wat tijd nemen voor mezelf en weer eens op tijd naar bed gaan.
Probeer je aandacht meer naar buiten te richten. Bijvoorbeeld door even buiten een ommetje te maken en de frisse lucht te voelen. Wat veel mensen helpt is om hun voorhoofd en polsen koud te maken met water. Dit triggert de zogenaamde duikreflex waardoor je je alerter voelt en je lichaam actiever wordt. Probeer maar eens!
Meer hulp nodig bij dissociatie?
- Chat, bel, app of mail met iemand van de MIND Hulplijn (voorheen Korrelatie).
- Praat met je vrienden of familie. Lees meer over hoe je dit aan kunt pakken.
- Praat met iemand in je omgeving of op school.
- Er zijn in Nederland speciale teams (EDI-teams) die helpen bij bijzondere ervaringen. Vind een EDI-team bij jou in de buurt.
- Of zoek contact met je huisarts.
Lotte: "Het voelt alsof ik in een soort droom leef"
Bekijk het verhaal Lotte. Hoe beleeft zij haar dissociatieve ervaringen en wat helpt haar om ermee om te gaan?
Lees verder
Depersonalisatie, derealisatie en déjà vu noemen we ook wel een dissociatieve ervaring.
Dissociatie komt vaak voor bij mensen die in hun jeugd traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt.
