Achterdocht

Je voelt je niet veilig. Het lijkt alsof iedereen weet dat je je slecht voelt. Alsof ze het over je hebben. Je kan het niet loslaten en denkt er veel over na. Je denkt misschien dat anderen je willen pakken. Zo een aantal voorbeelden van achterdocht.  

Achterdocht, in kleine en in grote vorm (paranoia), is een ervaring die zich kan voordoen bij iedereen. Het kan je vaak helpen in het dagelijks leven, bijvoorbeeld bij mensen die niet te vertrouwen zijn. Ook online kan dat heel goed zijn, want niet iedereen is eerlijk en sommige mensen willen misbruik maken van jou of je gegevens.  

Meer dan 1 op de 10 mensen ervaart wel wat achterdocht. Maar bij 1 op de 20 mensen leidt de achterdocht tot problemen. Je wordt zo angstig dat je niemand meer vertrouwt en het contact met anderen vermijdt. Soms leidt dit tot een kluizenaarsbestaan, waarbij mensen met niemand meer contact hebben.  

Achterdocht is eigenlijk een manier van overleven; je bent alert om jezelf veilig te houden. Misschien heb je dingen meegemaakt die je een onveilig gevoel hebben gegeven. Ook het gevoel er niet bij te horen kan bijdragen aan achterdocht; als mensen je buitensluiten. Verder maken een lage zelfwaardering en veel piekeren iemand gevoeliger voor achterdocht. Jezelf isoleren (minder met anderen omgaan) en slecht slapen kunnen de achterdocht erger maken. En hoe meer je erop gaat letten, hoe onveiliger je je voelt. Hoewel sommige drugs even rust kunnen geven, kan het ook zijn dat cannabis, cocaïne of speed de achterdocht doen toenemen.  

Laurens dacht dat mensen iets van hem wisten of aan hem konden zien. Bekijk het verhaal van Laurens:

Als je  meer last hebt van achterdocht is er veel activiteit in het emotiecentrum en weinig activiteit in het beoordelingscentrum. Je  blijft dus reageren met sterk emotionele reacties, maar komt niet tot een evaluatie of beoordeling op een rustig moment. De angst die je bij achterdocht voelt leidt vaak tot dezelfde reacties als de angst die je voelt als er echt gevaar is . Denk bijvoorbeeld aan blijven opletten, weglopen of thuis blijven. Zo leer je niet dat een situatie die onveilig lijkt, helemaal niet onveilig is. De wereld om je heen lijkt dan steeds onveiliger te worden. 

Om uit deze cyclus te komen helpt het om te ontdekken welke mensen en plaatsen toch niet onveilig zijn. Het begint bij het besef dat een interpretatie nog geen feit is en er andere interpretaties kunnen bestaan voor dezelfde situatie. De persoon moet er dus toe gezet worden om na te denken over meerdere interpretaties bij een situatie. Ook helpt het om situaties op te zoeken die gevaarlijk lijken, om te onderzoeken of dit daadwerkelijk zo is.  

• Doe dingen waar je je fijn bij voelt
• Denk na over de oorsprong van je achterdocht: bedenk dat de achterdocht misschien te maken heeft met je ervaringen van vroeger, en eigenlijk niet met de mensen van nu. 
• Onderzoek je gedachten: kijk open naar de mensen die je wantrouwt. Kun je andere, niet achterdochtige redenen bedenken voor de dingen die ze doen en zeggen? Als je denkt dat mensen je in de gaten houden: vraag jezelf waarom iemand al dat geld en die tijd zou investeren om jou te bespieden. Probeer eens op onderzoek uit te gaan naar het onderscheid tussen feiten en jouw invulling daarvan. Is die man met zonnebril en dat telefoon-oortje in iemand die jou in de gaten houdt of is dat jouw invulling en zijn er ook andere invullingen mogelijk?
• Zorg ervoor dat je goed slaapt. 
• Probeer minder tijd te besteden aan piekeren over wat er aan de hand is. 
• Blijf sociaal actief.  
• Bespreek je gedachten eens met iemand die je wel nog vertrouwt. Geef niet te snel op als de ander niet snel begrijpt wat je bedoelt of direct goed reageert. Probeer het rustig en goed uit te leggen, en open te staan voor wat die persoon ervan vindt.  
• Gebruik het boek Overcoming paranoid and suspicious thoughts. 

• Chat, bel, app of mail met iemand van MIND Korrelatie.
• Praat met je vrienden of familie. Lees meer over hoe je dit aan kunt pakken​.
• Praat met iemand in je omgeving of op school.
• Er zijn in Nederland speciale teams (EDI-teams) die helpen bij bijzondere ervaringen. Vind een EDI-team bij jou in de buurt. 
• Of zoek contact met je huisarts.

• Lees meer over achterdocht
• Op deze website over achterdocht vind je ervaringsverhalen van mensen die achterdocht herkennen.
• Ben je bezorgd dat je een psychose hebt of krijgt? Bekijk het onderdeel Heb ik een psychose?

• Lees meer over je positief en fijn voelen
• Lees meer over slapen
• Lees meer over piekeren 
• Lees meer over angsten overwinnen
• Lees meer over sociale contacten