Dat is te toevallig
Soms gebeuren er dingen die wel heel toevallig zijn. Je denkt net aan je moeder en dan belt ze. Of je voelt je verdrietig en dan komt net dat ene nummer op Spotify langs dat jou altijd weet op te vrolijken. Veel mensen denken dat dit soort dingen geen toeval kunnen zijn. Er moet wel een diepere betekenis achter zitten. Maar vaak schatten we kansen niet goed in.
Toeval en wat je opvalt
Waarschijnlijk denk je regelmatig aan je moeder zonder dat ze je belt. Deze ervaringen zijn niet zo bijzonder en vergeet je snel weer. Maar als er twee dingen tegelijkertijd of snel na elkaar gebeuren, breng je ze snel met elkaar in verband. Je bent geneigd te denken dat die twee dingen elkaar veroorzaken, terwijl dit niet zo hoeft te zijn. Dit noemen we een covariatie-bias. Dit is onze natuurlijke neiging om meer oorzakelijkheid te zien dan er echt is. Een sporter wint bijvoorbeeld twee keer met dezelfde onderbroek en ziet deze als zijn geluksbrenger. Hierbij speelt mee dat we bij bijzondere of verwarrende ervaringen graag op zoek gaan naar een verklaring. Onderzoek laat zien dat we liever kiezen voor een onwaarschijnlijke verklaring dan geen verklaring, vooral als we angstig of onzeker zijn. Je kunt dan steeds meer toevalligheden gaan opmerken en ze zien als bewijs voor iets groters.
Iedereen kent deze denkstijl meer of minder. Het is ook normaal voor mensen om kloppende verhalen te maken van allerlei losse gebeurtenissen. Dat helpt ons de wereld voorspelbaar en begrijpelijk te houden. Voor de meeste mensen is dit helemaal geen probleem en vaak zelfs handig. Het wordt een probleem als je veel meer verbanden gaat zien dan er in werkelijkheid zijn. Zeker als je je vervolgens zorgen gaat maken of gaat denken dat er iets of iemand achter die toevalligheden zit.
Hoe ga je om met te veel toeval?
Voor de meeste toevallige gebeurtenissen zijn er logische verklaringen die we over het hoofd zien. Zoek daarom niet direct naar een magische verklaring als je niet helemaal weet hoe het zit. En er is altijd een kans dat er dingen gebeuren die je helemaal niet verwacht. Bekijk toevalligheden steeds stuk voor stuk en bekijk of je ook andere verklaringen kunt bedenken.
Als je merkt dat er wel heel veel toevalligheden in je leven zijn en je hier angstig van wordt, kan het helpen hier met iemand over te praten. Vraag bijvoorbeeld een vriend of vriendin of hij wel eens toevalligheden meemaakt. Wat is zijn verklaring hiervoor? En hoe beïnvloedt hem dat? Heeft hij er ook last van?
Meer hulp nodig bij bijzondere ervaringen?
- Chat, bel, app of mail met iemand van de MIND Hulplijn (voorheen Korrelatie).
- Praat met je vrienden of familie. Lees meer over hoe je dit aan kunt pakken.
- Praat met iemand in je omgeving of op school.
- Er zijn in Nederland speciale teams (EDI-teams) die helpen bij bijzondere ervaringen. Vind een EDI-team bij jou in de buurt.
- Of zoek contact met je huisarts.
Meer informatie
Bekijk de video 'Dit willen we niet meer horen: dat kan geen toeval zijn...' van Zondag met Lubach.