Online achterdocht / angst voor cybercrime

Bijna iedereen gebruikt internet. Sommige van onze gegevens zijn te vinden via het internet, zoals hoe je rondkijkt en zoekt. Daar wordt handig gebruik van gemaakt door bedrijven en de overheid. Zo wordt bijvoorbeeld reclame naar je gestuurd die jij misschien interessant vindt. Dit gebeurt meestal zonder kwade bedoeling. Tegelijk bestaan er ook internetcriminelen die proberen bij je gegevens te komen. Bijvoorbeeld om geld van je bankrekening te halen of je identiteit te gebruiken.

Veel mensen maken zich hier zorgen over. Hoeveel privacy heb ik nog? Wat kunnen anderen te weten komen over mij via het internet? Kunnen mijn gegevens misbruikt worden? Daar is geen vast antwoord op, omdat er dagelijks nieuwe technieken en online tools worden ontwikkeld. Door bedrijven, politie en criminelen.

Wist je dat veel mensen tegenwoordig de camera van hun laptop afplakken, terwijl dit 10 jaar geleden nog ‘te achterdochtig’ werd gevonden?

Zorgen maken over jouw gegevens op internet wordt een probleem wanneer je echt denkt dat je gevaar loopt en steeds in de gaten gehouden wordt. Want dan gaan je zorgen over in angst. Bij angst gaan mensen vaak maatregelen nemen om zichzelf te beschermen. Logisch ook, omdat je je veilig wilt voelen! Maar soms kunnen die maatregelen ervoor zorgen dat je er dagelijks last van hebt. Stel bijvoorbeeld dat je geen computer meer wilt gebruiken vanwege dit probleem, maar je moet wel een opdracht voor school inleveren. Of stel dat je een online formulier moet invullen voor je geldzaken of een aanmelding ergens, maar je durft het niet meer omdat je het allemaal niet vertrouwt.

Ook kan het nog erger worden. Je hebt bijvoorbeeld het idee dat een groep mensen je online volgt, privé dingen over je deelt met allerlei mensen, en dat berichten op internet (een liedje of een opmerkingen die iemand deelt op zijn timeline bijvoorbeeld) verborgen dreigementen zijn, op jou persoonlijk gericht. Dan is de kans groot dat je je ook op straat onveilig gaat voelen.

We weten dat achterdocht vaak begint met het meemaken van vervelende of opvallende ervaringen. Misschien heb je gehoord over criminaliteit via internet of is je Twitterprofiel gehackt. Wanneer je vervolgens denkt dat je gevaar loopt voel je bang of boos. Daardoor word je extra alert en gaat je aandacht naar dingen die de angstige gedachten versterken. Je kunt dan een gespannen gevoel krijgen bij het cameraatje van je laptop. En als je dan onderzoekt of je wordt gevolgd, word je daar via het internet sterk in bevestigd. Hoe vaak zie je bijvoorbeeld niet een reclame van iets waar je zojuist op gegoogled hebt? Dat gebeurt ons allemaal. Maar dat gebeurt door slimme marketingtechnologie en niet door het cameraatje van je laptop. Wanneer je angstig bent en veel stress ervaart, maak je snelle denkstappen en zie je vooral bevestiging van wat je al die tijd al dacht. Je achterdocht kan zo langzamerhand sterker worden.

• Bedenk dat een beetje achterdocht goed is. Voorzichtigheid op internet kan je helpen niet in aanraking te komen met cybercrime. Gezonde voorzichtigheid is bijvoorbeeld: plak gerust je webcam af. Let op de app-privacy-instellingen op je telefoon. Deel geen gevoelige beelden of filmpjes (met seksuele inhoud bijvoorbeeld) breed op internet (zoals via Facebook of Instagram) of met mensen die je niet vertrouwt. Koop niet zomaar producten van vreemde websites. En deel ook geen gevoelige persoonsgegevens bij vreemde verzoeken. Neem een kijkje op veiliginternetten.nl. Zoek je naar een zoekmachine die niet je persoonsgegevens gebruikt, dan kun je DuckDuckGo.com raadplegen. Kijk voor tips op de website van de consumentenbond. 
• Gebruik internet daarentegen wel gewoon voor je eigen doelen. Het is prima om gesprekken en beelden of filmpjes te delen via veilige kanalen met mensen die je vertrouwt. Ook online flirten is vooral leuk en interessant. Ook kun je je geldzaken regelen, en er zijn genoeg veilige manieren om met nieuwe mensen in contact te komen op het internet.
• Probeer je angstige gedachten niet weg te duwen. Je kunt ze wel in twijfel proberen te trekken door deze vragen te stellen: Zou het ook kunnen dat je niet in aanraking bent gekomen met cybercrime? Zou het kunnen dat je niet achtervolgd wordt via het internet? Zijn er andere verklaringen mogelijk voor de dingen die je opvallen?
• Bedenk dat veel dingen kunnen, maar dat het niet makkelijk is om iemand via het internet in de gaten te houden. Het kost de dader veel tijd en geld. Denk je dat de dader zoveel “kosten” wil maken? Wat levert het de dader voor “winst” op?
• Bedenk eens hoeveel mensen die je kent echt in de problemen zijn gekomen. Als je niet beroemd of rijk bent, is de kans dat je in de gaten gehouden wordt niet groter dan bij andere mensen. Het is misschien irritant om zomaar reclames toegestuurd te krijgen, of dat er veel camera’s hangen. Maar dat is niet gevaarlijk.
• Als je toch angstig of boos blijft, deel je zorgen dan en bespreek je gedachten met mensen die je vertrouwt. Of met je huisarts of een psycholoog.

Lilia voelt zich niet vrij omdat ze niet weet wat de camera van de buren filmt. Lees het verhaal van Lilian op autoriteitpersoonsgegevens.nl 

Gerrit werd slachtoffer van een datalek én een auto-inbraak. Toeval? Lees het verhaal van Gerrit op autoriteitpersoonsgegevens.nl

Ik weet je wachtwoord van Daniël Verlaan (onder andere andere gebruikt als bron voor dit artikel)

• Lees meer over phishing
• Lees meer over hacken
• Lees meer over datalek
• Lees meer over achterdocht
• Lees meer over springen naar conclusies
• Lees meer over complotten 
• Lees meer over piekeren